23آبان روز جهانی دیابت
دیابت ملیتوس
بيماري ديابت يا مرض قند چيست ؟
اگر به هر دليل ميزان قندخون (گلوكز) بصورت مزمن بالا باشد ديابت يا مرض قند بروز كرده است.
اگر قندخون ناشتاي فردي در دونوبت مجزا مساوي يا بيشتر از 126 ميلي گرم بر دسي ليتر باشد بيمار مبتلا به ديابت است .
دلائل بروز مرض قند يا ديابت
نسولين كم توليد شود يا اصلا توليد نشود.
انسولين توليد شده ولي سلولها نمي توانند از آن استفاده كنند.
تركيبي از هر دو حالت بالا.
اهميت ديابت
5-2 درصد و در برخي از كشورها تا 10 درصد مردم به ديابت مبتلا هستند.
در ايران حدود 7 درصد می باشد.
در بهترين سيستم هاي بهداشت و درمان تنها ⅔ بيماران شناسایي مي شوند.
عامل 9 درصد مرگها درسال ، ديابت است.
در خانواده هایي كه بيمارديابتي دارند 25-10درصد درآمد خانواده براي اين بيماري هزينه مي شود.
انواع ديابت
ديابت نوع 1 يا ديابت جوانان يا ديابت وابسته به انسولين
ديابت نوع 2 يا ديابت بزرگسالان يا ديابت غير وابسته به انسولين ( شايعترين نوع ديابت )
ديابت حاملگي
عوامل مستعد كننده در ايجاد بيماري ديابت
علل ژنتیکی
وجود فرد دیابتی در افراد درجه یک خانواده
سبك زندگي آسايش طلبانه و عدم تحرك
رژيم غذايي پر انرژي و بدون فيبر، پرخوری
حاملگی
فشارخون بالا
عفونتهاي ويروسي
مواد شيميايي
استرس
عوامل ديگر(نوع شغل، شهرنشيني و ....)
علائم بيماري ديابت
تشنگي زياد
افزايش ادرار
احساس خستگي
عفونتهاي مكرر مانند عفونتهاي پوستي و ادراري
كاهش وزن
اشتهاي بيش از معمول
عدم بهبود زخمها در زمان معمول
عوارض بيماري ديابت
درگیری عروق خوني كوچك شامل عوارض چشمی، کلیوی، عصبی
درگیری عروق خوني بزرگ شامل عوارض قلبی عروقی مانند سكته قلبي و سكته مغزي
پای دیابتیک
عوارض بيماري ديابت از چه زماني شروع مي شود ؟
از همان ابتداي ابتلا به بيماري، روند ايجاد عوارض آغاز مي شود ولي تا سالها ممكن است اين عوارض خود را نشان ندهند. هرچه از زمان بروز دیابت می گذرد، شدت عوارض قلبي، كليوي و يا چشمي بيشتر می گردد.
چگونه از ديابت پيشگيري كنيم ؟
تغيير شيوه هاي نادرست زندگي و جايگزين نمودن آنها با رفتارهاي بهداشتي
فعالیت بدنی منظم(حداقل 30 دقیقه ورزش در بیشتر روزهای هفته)
کاهش مصرف قند و شیرینی
ترک سیگار
پرهیز از استرس و کنترل آن در زندگی
خودداری از مصرف مواد غذایی پرچرب مانند لبنيات پرچرب، كره، دنبه، روغن حيواني، مغز،كله وپاچه،جگر،دل، قلوه، زرده تخممرغ ويا به حداقل رساندن مصرف آنها
استفاده همیشگی از میوه ها و سبزی ها
پرهیز از مصرف مواد غذایی سرخ شده و استفاده از روش آب پز و بخارپز کردن مواد غذایی
اگر مبتلا به دیابت هستید، اقدامات زیر را انجام دهید
قند خونتان را کنترل کنید
هر روز مسواک بزنید و از نخ دندان استفاده کنید
مرتب نزد دندانپزشک بروید و به او اطلاع دهید که دیابتیک هستید
اگر لثه هایتان درد میکند یا دندان مصنوعی تان درست در جای خود قرار نمی گیرد، این موضوع را به دندنپزشکتان اطلاع دهید
سیگار را ترک کنید. سیگار باعث می شود بیماری لثه وخیم تر شود
در صورتی که قند خونتان به خوبی تحت کنترل نباشد، باید اعمال جراحی غیرضروری به تعویق افتد ولی عفونتهای حادی مثل آبسه ارجح است که درمان شوند.
اگر به بيماري ديابت مبتلا شديم درمان چيست ؟
تصحيح رژيم غذایي (پايه و اساس كنترل ديابت) و تصحيح شيوه هاي غيربهداشتي زندگي مانند بی تحرکی
درمان دارویي
رژيم غذايي فرد ديابتي چگونه بايد باشد؟
غذايي مصرف كنند كه مخلوطي از مواد قندي- نشاستهاي، چربي، پروتئين باشد ولي انرژي آن غذا محاسبه شده و متناسب با ميزان فعاليت روزانه باشد و حتما حاوي فيبر و ويتامينها باشد و مقدار كافي آب نيز هر روز نوشيده شود
6 وعده در روز لازم است :
سه وعده اصلي: صبحانه- ناهار- شام
ه ميان وعده: ميان وعده صبح- عصرانه- قبل از خواب
درمان دارویي ديابت
همزمان و يا مدتي پس ازتغيير در شيوه زندگي ودرصورت موثر نبودن آن مد نظرقرارمي گيرد.
در درمان ديابت نوع يك ، تزريق انسولين الزامي است.
اولين توصيه درماني در ديابت نوع دو، تغيير شيوه زندگي نظير ورزش، كاهش مصرف مواد غذايي طبق برنامه، پيادهروي روزانه و سپس استفاده از قرص هاي خوراكي و تزريق انسولين است.
علائم افت قند خون چيست؟
-تاري ديد
- احساس خواب رفتگي و سوزن سوزن شدن لبها
- تعريق
- رنگپريدگي
- تپش قلب
- احساس گرسنگي
-لرزش دستها و پاها
- عصبانيت
- سردرد و گيجي
- بيهوش شدن و تشنج
- كابوسهاي شبانه
در مواقع كاهش قندخون چه بايد كرد؟
به سرعت يك ماده شيرين مانند 3 حبه قند دریک لیوان آب يا 1 قاشق غذاخوري عسل يا شكر يا نصف ليوان آب ميوه ميل كنيد. اگر پس از 15 دقيقه احساس بهبودي نكرديد اين كار را تكرار كنيد. بعد از احساس بهبودي يك وعده غذا يا يك ميان وعده ميل كنيد تا از افت مجدد قندخون جلوگيري شود.
التهاب و خونريزي پريودونتال
دیابت از جمله بیماریهایی است که می تواند بر روی سلامت دهان و دندان اثر بگذارد. بنابراین افراد مبتلا به دیابت باید چندین برابر دیگران در مراقبت از دندان ها و لثه های خود کوشا باشند.
ارتباطي قوي ميان ديابت و بيماريهاي پريودونتال از جمله ژنژيونيت (التهاب لثه) و پريودونتيت (التهاب و تخريب ليگامان پريودونتال و استخوان آلوئولاري که دندانها را در محلشان نگه ميدارد) وجود دارد. قابل توجه است که شواهد جديدي از رابطهاي دوطرفه وجود دارد که ديابت موجب بهداشت ضعيف پريودونتال ميشود و بهداشت بد پريودونتال نيز کنترل ديابت را دشوار ميسازد.
بيماران مبتلا به ديابت کنترل نشده در مقايسه با بيماران مبتلا به ديابت کنترل شده يا افراد عاري از ديابت، به مراتب بيشتر دچار گسستگي پريودونتال ميشوند.
علاوه بر اين، درمان پريودونتيت ممکن است کنترل قند را بهبود ببخشد، هرچند که مطالعات بيشتر براي تاييد اين يافتهها ضرورت دارند. علاوه بر اين، بيماريهاي پريودونتال شديد ميتوانند پيشبيني کننده قدرتمند عوارض مختلف ديابت از جمله نفروپاتي، سکته مغزي، حملات گذاري ايسکميک (TIA)، آنژين، انفارکتوس ميوکارد و نارسايي قلبي باشند.
دراسيون بينالمللي ديابت توصيه ميکند که مراقبتهاي اوليه براي ديابت بايد شامل بررسي ساليانه علايم بيماريهاي لثه (از جمله خونريزي در هنگام مسواک زدن و تورم يا قرمزي لثه) و همچنين ترغيب به ارزيابي منظم و درمان توسط يک دندانپزشک باشد. يافتههاي ديگر در دهان يا سروگردن شامل کانديدياز، سيالآدنوز (بزرگي غير التهابي دوطرفه غدد پاروتيد)، آتروفي ژنراليزه پاپيهاي زبان، اختلال چشايي، اختلال عملکرد غدد بزاقي، سندرم سوزش دهان و تاخير در التيام زخمها است.
مشکلات مربوط به دیابت در دهان
تغییرات عروقی
افزایش ضخامت عروق از عوارض دیابت است که منجر به بیماری لثه می شود. عروق خونی اکسیژن و مواد غذایی را به نسوج بدن از جمله دهان انتقال می دهند و مواد زائد را از محیط بافتها دور می کنند. با افزایش ضخامت عروق، این جریان کند شده مقاومت نسج لثه و استخوان در مقابل عفونت کاهش می یابد.
پوسیدگی دندان
شیوع و شدت پوسیدگی دندانی در بیماران مبتلا به دیابت کنترل نشده بالاتر است.این افزایش و گسترش بدلیل خشکی دهان و عدم امکان تمیزسازی بزاق دهان است.
برفک
عفونت ایجاد شده توسط قارچ که در دهان ایجاد می شود. قارچها درگلوکز بالا رشد می کنند. بنابراین شانس افراد دیابتی در ابتلا به برفک بیشتر است. مصرف سیگار و استفاده مستمراز دندان مصنوعی نیز از عوامل عفونت قارچی است. کنترل خوب دیابت، عدم مصرف سیگار، خارج کردن و تمیز نگهداشتن دندان مصنوعی میتواند از بروز برفک دهان جلوگیری کند.
دهان خشک
پر ادراری یکی از عوارض اصلی دیابت بخصوص نوع ا است. افزایش دفع مایعات از طریق ادرار همراه با تغییرات عروقی ریز در غدد بزاقی، سبب کاهش ترشح بزاق و خشکی دهان می شود. به همین دلیل مخاط دهان تخریب شده در نتیجه آنزیم های ضد میکروبی و الکترولیت های ضروری بزاق و کاهش مواد محافظ و لغزنده کننده مخاط عفونت های باکتریایی – ویروسی و بخصوص قارچی بیشتر به چشم می خورد.
عارضه خشکی دهان منجر به سوزش، زخمهای دهانی، عفونت و پوسیدگی در دندان می شود. وقتی بزاق کافی و مایعات محافظتی طبیعی در دهان وجود ندارد خشکی دهان به پیشرفت و رشد جرمهایی که سبب پوسیدگی دندان می شود کمک می کند. مصرف دارو یکی از دلایل اصلی ایجاد دهان خشک است در صورت مصرف دارو باید به دندانپزشک و پزشک خود اطلاع دهید. با استفاده از داروهای دیگر و کاربرد بزاق مصنوعی دهان را میتوان مرطوب نگه داشت. بزاق در ترکیب و کیفیت نرمال خود باعث تمیز شدن دهان، رقیق شدن مواد بالقوه سمی، تنظیم اسیدیته، خنثی کردن سموم، انزیم، باکتریها، تخریب میکروارگانیزمها و حفظ یکپارچگی بافت های نرم دهان و دندان شود.
محافظت از دندان ها
بیماری های شدید پریودنتال میتواند منجر به از دست رفتن دندانها شده واستخوان و نسوج لثه را نیز تغییر شکل دهد. در چنین مواقعی لثه حالت ناهمگون پیدا کرده در نتیجه دندان مصنوعی خوب تطابق پیدا نمی کند. شناخت و کنترل بیماران دیابتیک در زمان درمان های دندانپزشکی یک ضرورت است که باعث جلوگیری از بروز حوادث ناخواسته و یا بهبود شرایط بیمار خواهد شد.
کنترل بیماران دیابتیک در دندانپزشکی
شواهدی وجود دارد که از تاثیر باکتریمی حاصل از پریودنتیت بر افزایش مقاومت به انسولین و تخریب سلول های لوزالمعده حکایت دارد. به خاطر خطر بالای درگیری بافت های اطراف دندان در این نوع بیماران، درمان های پیشگیرانه پریودنتال شامل آموزش بهداشت، پیشگیری دوره ای و ارزیابی سلامت از موارد لازم در طرح درمان کلی مشکلات دندانی افراد دیابتیک می باشد.
از انجائیکه ممکن است رژیم غذایی فرد دیابتی دربا داروهای بیهوشی تداخل ایجاد کند، بهتر است درمان های جراحی انتخابی را باید با احتیاط لازم انجام داد. بیماران دیابتیک با کنترل قند مناسب، احتمالا از نظر خطر بروز عفونت پس از درمان، تفاوتی با افراد معمولی ندارند. با کنترل میزان قند خون، مسواک زدن و استفاده مرتب از نخ دندان و رفتن نزد دندانپزشک به طور منظم می توانید از بیماری پریودنتال پیشگیری کنید.
سلامت باشید